Liman Operasyonlarında Sürdürülebilir Lojistik Optimizasyonu: Trabzon Limanı için Senaryo Tabanlı Bir MCDM Uygulaması
Author :
Abstract
Uluslararası ticaretin artması ve çevresel konuların daha fazla önem kazanmasıyla birlikte, liman lojistiğinin sürdürülebilir yöntemlerle iyileştirilmesi stratejik bir gereklilik haline gelmiştir. Bu araştırma, Trabzon Limanı'nda sürdürülebilir lojistik optimizasyonunu analiz etmektedir. Çalışmada, Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) ile İdeal Çözüme Benzerliğe Göre Sıralama Tercihi Tekniği'ni (TOPSIS) birleştiren birleşik çok kriterli karar verme (ÇKKV) yaklaşımı kullanılmıştır. Beş temel değerlendirme kriterinin göreceli önemini belirlemek amacıyla AHP yöntemi uygulanmıştır. Bu kriterler; maliyet, zaman verimliliği, depo verimliliği, trafik yoğunluğu ve çevresel etkidir. Ardından, TOPSIS yöntemi kullanılarak üç alternatif operasyonel senaryo sıralanmıştır. Bu senaryolar; mevcut sistemin devamı (A1), dijital altyapı ile desteklenen yeni bir deponun uygulanması (A2) ve trafik optimizasyonu ile yeşil lojistik stratejisinin benimsenmesi (A3) olarak belirlenmiştir. Yapılan analiz sonucunda, teknolojik yatırım ve depo modernizasyonuna vurgu yapan A2 senaryosu, en yüksek yakınlık katsayısına (0,82) ulaşmış ve operasyonel ile çevresel boyutlarda üstün performans sergilemiştir. Büyük ölçüde trafik akışı ve emisyon azaltımı üzerindeki olumlu etkisi nedeniyle A3 senaryosu 0,65'lik bir puanla ikinci sırada yer almıştır. Mevcut operasyonel yapılandırmayı temsil eden A1 senaryosu ise 0,34'lük en düşük puanı almıştır. Bu bulgular, liman lojistiğinde teknolojik yeniliğin sürdürülebilirlik ilkeleriyle entegre edilmesinin stratejik önemini ortaya koymaktadır. Çalışma, deniz tedarik zincirinde verimliliği, maliyet etkinliğini ve çevresel yönetimi geliştirmeyi amaçlayan karar vericiler ile liman yetkilileri için eyleme geçirilebilir bilgiler sunmaktadır.
Keywords
Abstract
As international trade grows and environmental issues gain more attention, enhancing port logistics through sustainable methods has become an essential strategy. This research explores sustainable logistics optimization at the Port of Trabzon using a scenario-based analytical framework that utilizes a combined multi-criteria decision-making (MCDM) approach, incorporating the Analytic Hierarchy Process (AHP) along with the Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS). AHP was utilized to determine the relative importance of five fundamental evaluation criteria: cost, time efficiency, warehouse efficiency, traffic density, and environmental impact. Subsequently, TOPSIS was applied to rank three alternative operational scenarios: continuation of the current system (A1), implementation of a new warehouse combined with digital infrastructure (A2), and adoption of a traffic optimization and green logistics strategy (A3). The analysis indicates that Scenario A2, emphasizing technological investment and warehouse modernization, attained the highest closeness coefficient (0.82), signifying superior performance in both operational and environmental dimensions. Scenario A3 followed with a score of 0.65, largely attributable to its positive impact on traffic flow and emission reduction. In contrast, Scenario A1, representing the current operational configuration, yielded the lowest score of 0.34. These findings underscore the strategic importance of integrating technological innovation with sustainability principles in the context of port logistics. The study offers actionable insights for decision-makers and port authorities aiming to enhance efficiency, cost-effectiveness, and environmental stewardship within maritime supply chains.
